Trong nghề nuôi yến, chất lượng tổ yến luôn là yếu tố quyết định đến giá trị thương phẩm và uy tín của chủ nhà yến. Tuy nhiên, một trong những “kẻ thù thầm lặng” ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng đó chính là nấm mốc. Không chỉ làm tổ yến mất màu, giảm hương vị tự nhiên mà nấm mốc còn khiến giá bán giảm sút, thậm chí không thể tiêu thụ được. Vậy cụ thể, nấm mốc tác động đến giá trị tổ yến như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây.
Nấm mốc – “Kẻ thù thầm lặng” trong nhà yến
Trong môi trường nhà yến, độ ẩm cao (thường 75–90%) là điều kiện lý tưởng để nấm mốc phát triển. Nấm có thể bám trên trần, tường, thanh làm tổ và cả trên chính tổ yến đang trong giai đoạn hình thành.
Nếu không được kiểm soát, nấm mốc không chỉ phá hủy bề mặt vật liệu trong nhà yến mà còn làm ảnh hưởng đến sức khỏe, khả năng làm tổ và sinh sản của đàn yến. Khi nấm lan sang khu vực tổ, nó sẽ thay đổi cấu trúc sợi yến, gây hư hại và làm giảm giá trị kinh tế của sản phẩm thu được.
Nấm mốc ảnh hưởng như thế nào đến giá trị tổ yến?
Một tổ yến thương phẩm đạt chuẩn cần có màu trắng ngà hoặc hơi vàng tự nhiên, sợi yến chắc, dẻo và không có mùi lạ. Khi bị nấm mốc, các dấu hiệu thường thấy gồm:
- Đổi màu: Tổ yến bị mốc chuyển sang vàng đậm, nâu, xám hoặc đen.
- Mùi khó chịu: Mùi mốc, hôi tanh hoặc chua nhẹ – mất đi hương thơm đặc trưng.
- Kết cấu suy yếu: Sợi yến trở nên giòn, dễ gãy, kém đàn hồi.
- Giảm dưỡng chất: Các protein, enzyme, acid amin quý bị phân hủy bởi vi sinh vật trong nấm mốc.
Khi đó, tổ yến không còn đạt tiêu chuẩn thương phẩm, chỉ có thể bán ra với giá rẻ, hoặc thậm chí phải tiêu hủy nếu nấm mốc lan sâu. Trên thị trường, một tổ yến bị mốc nhẹ có thể giảm 40–60% giá trị, còn tổ bị mốc nặng thì gần như mất giá hoàn toàn.
Điều nguy hiểm hơn là, nếu người tiêu dùng vô tình sử dụng yến bị mốc mà không xử lý đúng cách, các độc tố vi nấm (mycotoxin) có thể gây hại cho sức khỏe, dẫn đến ngộ độc hoặc ảnh hưởng gan, thận. Vì thế, không chỉ làm giảm giá trị thương phẩm, nấm mốc còn khiến sản phẩm mất an toàn vệ sinh thực phẩm, ảnh hưởng đến uy tín thương hiệu của chủ nhà yến.
Nguyên nhân khiến tổ yến bị nấm mốc
Nấm mốc hình thành từ sự kết hợp của độ ẩm cao, môi trường yếm khí và nguồn hữu cơ. Một số nguyên nhân phổ biến gồm:
- Độ ẩm trong nhà yến vượt quá 85% do không kiểm soát được hệ thống phun sương.
- Không khí lưu thông kém, khiến hơi ẩm đọng lại trên trần và vách.
- Thiếu vệ sinh định kỳ, không xử lý trần, vách gỗ và thanh làm tổ bằng dung dịch khử mốc.
- Yến sau thu hoạch chưa sấy khô kỹ, dẫn đến ẩm mốc trong quá trình bảo quản.
- Vị trí xây dựng nhà yến ở nơi ẩm thấp, không có ánh sáng tự nhiên.
Những yếu tố trên kết hợp lại tạo môi trường lý tưởng cho nấm mốc phát triển mạnh mẽ, ảnh hưởng trực tiếp đến cả đàn yến và tổ yến thành phẩm.
Biện pháp phòng ngừa và xử lý nấm mốc trong nhà yến
Để bảo vệ chất lượng tổ yến và giữ vững giá trị thương phẩm, chủ nhà yến cần tuân thủ một số nguyên tắc sau:
Kiểm soát độ ẩm hợp lý
Giữ độ ẩm trong khoảng 75–85%, nhiệt độ từ 27–30°C là điều kiện lý tưởng. Hệ thống phun sương nên có bộ hẹn giờ và cảm biến tự động để tránh tình trạng dư ẩm.
Thông gió và lưu thông không khí
Bố trí hệ thống quạt hút, cửa thông gió hợp lý giúp không khí được luân chuyển đều, hạn chế hơi nước đọng trên bề mặt tường và trần gỗ.
Vệ sinh định kỳ nhà yến
Định kỳ 1–2 tháng/lần, cần vệ sinh và phun dung dịch trị mốc chuyên dụng cho gỗ và tường nhà yến. Việc này giúp tiêu diệt vi khuẩn, nấm mốc tiềm ẩn và duy trì môi trường sạch sẽ.
Xử lý tổ yến sau thu hoạch đúng cách
Sau khi lấy tổ, cần làm sạch nhẹ bằng nước tinh khiết, sấy khô ngay ở nhiệt độ thích hợp (dưới 50°C) để tránh ẩm mốc. Khi bảo quản, nên đựng trong hộp kín, có túi hút ẩm, tránh nơi có ánh sáng trực tiếp hoặc nhiệt độ cao.
Sử dụng sản phẩm hỗ trợ an toàn
Hiện nay, trên thị trường có nhiều dung dịch trị mốc chuyên dụng cho nhà yến có khả năng diệt khuẩn, khử mùi và ngăn ngừa nấm mốc phát triển. Việc chọn sản phẩm đúng loại, an toàn và được kiểm định sẽ giúp bảo vệ lâu dài cho môi trường yến nuôi.
Lời kết
Nấm mốc không chỉ là yếu tố gây mất thẩm mỹ mà còn làm giảm mạnh giá trị thương phẩm và chất lượng dinh dưỡng của tổ yến. Một tổ yến mốc không thể mang lại giá trị kinh tế cao, đồng thời còn gây tổn thất uy tín cho chủ nhà yến.
Do đó, việc phòng chống và xử lý nấm mốc thường xuyên là yêu cầu bắt buộc trong vận hành nhà yến chuyên nghiệp.
Yến Sào Minh Phát có cung cấp các sản phẩm phòng chống nấm mốc chuyên dụng cho nhà yến, giúp chủ nhà yến duy trì môi trường sạch, ổn định, nâng cao năng suất và bảo toàn giá trị thương phẩm cho từng tổ yến thu hoạch.
